Bugün, Taksim'de bıraktığımız "Anılara yolculuk" sohbetimize, "İstiklal caddesi" ile devam edeceğiz. Okulumuzun içini değil, dışını gezeceğiz. Caddenin tarihine kısa bir göz atarken, hep birlikte önemli bir sorunun yanıtını arayacağız : İstiklal caddesi ya da daha geniş anlamıyla Beyoğlu, bizim için ortak bir sınıf mıydı ? Bizim bir öğretmenimiz miydi ?
İstiklal caddesi: Bizi hayata hazırlayan büyük bir sınıf , olgun bir öğretmen !
Galatasaray Lisesi deyince akla İstiklal caddesi, İstiklal caddesi deyince akla hemen Galatasaray Lisesi gelir. İkisi de birbirinden ayrılamaz. İstiklal caddesinden geçilmeden, Galatasaray Lisesi'ne girilemez. Daha küçük bir çocukken, Galatasaray Lisesinden önce, İstiklal caddesi ile tanıştık. Büyüklerimizin elinden tutup, "o" kapıdan içeri girdik. Ben ilk okul 1nci sınıfa imtahanla girdim. Daha yedi yaşındayken, babamın eline kuvvetle sarılıp, İstiklal caddesinden geçmiş, okulumuzun kapısından içeri, ilk adımımı atmıştım. O yüksek binalara pür dikkat ve biraz da endişe ile bakıyordum. Sınavı kazanmış olmalıyım ki, sonraki 5 yıl, Ortaköy'de geçti. İlk okulda hedefimiz "yukarı" çıkmaktı.
Nihayet 6ncı sınıf oldum. Artık Beyoğlu'ndaydım. Ağabey olmuştum. Çok gururluydum.
Okulumuz ve öğretmenlerimiz bize ne kadar eğitim ve kültür verdilerse, İstiklal caddesi ve Beyoğlu da bir o kadar vermiştir. "Hayat adamı" olmamızı sağlamıştır. Okulumuzun her bir sınıfı kadar, İstiklal caddesinin her bir vitrini, her bir sokağı, her bir köşesi bizi hayata yetiştirmiştir, adam etmiştir.
Birçok "ilk"i biz İstiklal caddesinde gördük. Çarşamba günleri öğleden sonraları ve cumartesi günleri, bizim "hayat" dersimizdi. İlk arjantin biramızı orada içtik; ilk buluşmalarımızı orada yaptık; ilk amerikan salatalı sosisli sandviçi orada yedik; daha bir çok ilk'i orada yaşadık.
İstiklal caddesinin olmazsa olmazları vardı. Bugün, hala zamana direnenler olsa da; ne yazık ki, bazıları cağımız ekonomisinin acımasızlığı altında silindiler. Saray muhallebicisinin tatlıları, Hacı Abdullah'ın turşu kavanozları, İnci pastahanesinin profiterolleri, Rebul ezcanesinin kolonyaları, yoldaki özürlü satıcının uçan balonları, küçük bir büfedeki, meşhur, Beyoğlu parça çukulataları, Yeni Ar sinemasının yanındaki Pub Cafe'nin yiyecekleri, şimdi tarih olduğunu üzüntüyle öğrendiğim Hachette kitapevinin mecmua ve livre de poche kokuları, balık pasajının köşesindeki satıcının buzlu bademleri, Can ağabeyin de değindiği Levent büfenin sahanda sucuklu yumurtası, Yeni Melek Sinemasının üst balkonunun derinliği, ara sokaklardaki langırt ve tilt salonlarının uğultulu sesleri ve daha birçokları ... unutulabilir mi hiç ?
Yılbaşı öncesinin coşkularını hep, İstiklal caddesinin vitrinlerinde yaşardık. Hala oluyor mu bilemem ama, o günlerde, yeni yıl yaklaşırken, vitrinler pek güzel süslenirdi. Bakmaya doyamazdık. Lisemizin sırasındaki Japon oyuncak mağazasının vitrinindeki "gülen adam" hep bize başını sallardı. Giysi mağazalarının vitrinlerinde boy, boy çam ağaçları, pastahanelerin vitrinlerinde "kar yağmış odun" şeklinde pastalar olurdu.
Çarşamba günleri, saat 17.00'ye doğru okula geri dönme vakti gelince, üzerimize hem bir tatlı yorgunluk, hem de "Beyoğlu"nu geride bırakıp okula dönmenin" hüznü çökerdi.
Sizler de, İstiklal caddesinin, sizin hayata hazırlanmanızda önemli bir yeri olduğuna inanıyor musunuz ?
Eski günlerde Beyoğlu. Galatasaray Lisesi, fotoğrafın en solunda kalıyor. Taksim arkamızda, tünel önümüzdeki caddenin sonunda. Henüz elektrikli tramvaylar gelmemiş. Toplu ulaşım, rayların üzerinde ilerleyen atlı tramvaylarla sağlanıyor. Galatasaray postahanesi, fotoğrafın en sağında.
Eski günlerde İstiklal caddesi. Galatasaray Lisesi, bu sefer fotoğrafın sağında kalıyor. Taksim istikametine doğru bakıyoruz. Fesli beyler, şemsiyeli bayanlar keyifli bir gezintiye çıkmış.
Üstteki resimde, 1920'lerde, alttaki resimde 1930'larda İstiklal caddesindeyiz. Hafif kahverengi nostaljik fotoğraflar. Elektrikli tramvaylar, çift hat üzerinde çalışıyor. Üstteki resimde, Galatasaray Lisesinin kapısı, açıkça gözüküyor. Kavşakta, bir polis, trafiği düzenlemeye çalışıyor. Cadde, o zamanlar, otomobillerin geçişine de açık. Fesler yerini fötr şapkalara bırakmış.
Kısaca, İstiklal caddesinin tarihine de bir göz atalım:
Beyoğlu, İstanbul'un en eski semtlerinden biri. İstiklal caddesi de Beyoğlu'nun tam kalbi. Tarihimizde, pek çok önemli olaya tanıklık etmiş. İstiklal caddesinin, Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethi sırasında, gemilerini kızaklar üzerinde Tophane'den Kasımpaşa'ya taşırken kullandığı önemli bir güzergah olduğunu biliyor muydunuz ?
1941 yılında, II. Beyazıd, İskender Paşa'ya armağan olarak, bu alanda bir arazi vermiş. İskender Paşa da "Mevlevi Tekkesi" kurmuş. Bu yapı, Galata Mevlevihanesi olarak varlığını sürdürüyor. II. Beyazıt'ın kendi de, dörtyol mevkiinde, bir mescit yaptırmış. Mescit'in bahçesinde asma varmış. Mescit bugün yok ama, adı "Asmalımescit" sokağında yaşıyor.
Bugünkü Galatasaray mevkiinde, Acemioğlanlar Kışlası kurulmuş. I. Süleyman, bu kışlayı yıktırıp yeniden yaptırmış. Yapı, Galatasaray Lisesi'nin binasında yaşıyor.
Eski günlerin İstiklal caddesinden bir başka görüntü. Üstü açık otomobiller keyifle ilerliyor.
Galatasaray Lisesinin sol tarafındaki binanın üst katından çekilmiş bir fotoğraf. Caddenin derinliği gözler önünde.
Daha yakın bir dönemdeyiz. Tramvaylara otobüsler de eşlik ediyor. Giyim, kuşam, biraz daha modernleşmiş. Eski türkçe tabelaların yerini, yeni türkçe tabelalar ve reklamlar almış. Bugün unuttuğumuz "Kibar sabunları"nın reklam panosu, tam köşede.
İstiklal caddesi, eskiden bir açık hava defilesini andırırmış. Özellikle hafta sonları, herkes en güzel kıyafetlerini giyer, ayakkabılarını parlatır, beyler, saçlarını kaskatı olana kadar biryantinler, parlatır, geriye yatırır, bayanlar dik ve önlerine bakarak yürürmüş. Kıyafeti düzgün olmayana, hatta pantolonu ütüsüz olana burun kıvrılarak bakılırmış. Şaşalı ve son derece lüks bir cadde imiş. Avrupa'nın en seçkin markalarının bulunduğu dükkanlar varmış. "Beyoğlu'na kravatsız çıkılmaz" sözü gerçekten doğruymuş.
Ünlü yönetmen Alfred Hitchcock, filmlerinin bir karesinde mutlaka kendi de görünürmüş. Beyoğlu'ndaki cafe’lerin ihtişamını sizlere anlatabilmek için, bundan daha güzel bir fotoğraf olamazdı. Sizleri de porselen fincanda bir çay içmeye davet etmek istiyorum. Bayanların, yüzlerinin yarısını gizleyen dantelli şapkalarını ve beyaz eldivenlerini giyeceklerini, son model çantalarını kollarına takacaklarını, beylerin, fötr şapkalarını girişteki vestiyere bıraktıktan sonra, kolalı beyaz gömleklerini ve ütülü takım elbiselerini hafifçe düzelteceklerini; radyodan yavaşça salona yayılan foxtrot ve tango esintileri eşliğinde, çaylarının yanındaki el yapımı keklerden, gümüş çatal bıçakla küçük lokmalar alacaklarını hayal ediyorum ..........
Arthur C Clarcke'in "2001 Space Odyssey - Bir uzay efsanesi" kitabını okudunuz mu ya da Stanley Kubrick'in aynı adlı filmini izlediniz mi ? Felsefi yönü ağır basan, insanı derin, derin düşündüren bir eser. O eserde, birbirinden bağımsız üç ayrı bölüm var: geçmiş, bugün ve gelecek. İlk bölümde, vahşice savaşan maymun adamları izliyoruz. İkinci bölümde, günümüzdeyiz. Üçüncü bölümde ise, insanlı bir uzay gemisinin içindeyiz. Her üç bölümün ortak bir özelliği var: yaklaşık 2 metre boyunda, dikdörtgen siyah cilalı bir taş her sahnede görülüyor. İlk bölümde, maymun adamlar, savaşırlarken o orada dimdik duruyor; üçüncü bölümde, siyah taş, bu sefer, uzay gemisinin içinde. Bütün bunları neden mi anlatıyorum ? Yukarıdaki fotoğraflar da size bu eseri cağrıştırmıyor mu ? Galatasaray Lisesi’nin mermer sütunlu, demir kapısı, yukarıdaki bütün fotoğraflarda yer alıyor. Dekor değişiyor, zaman değişiyor, yaşam değişiyor, insanlar değişiyor ama, her karede, Galatasaray Lisesi'nin mermer sütunlu kapısı, bütün ihtişamıyla duruyor.
Bu kapıya bir isim vermemiz gerekirse, en uygun ismin "Stargate - Yıldız geçidi" olması doğru olmaz mi ? Bu kapı değil midir ki, bir çok "yıldız"ı dış dünyaya kavuşturmuştur; bu kapı değil midir ki, oradan içeriye giren ürkek, çekingen çocukları, birer yıldız yapmıştır, bu kapı değil midir ki, "dünyaya, medeniyete açılan pencere"dir, bu kapı değil midir ki sizi "siz" yapmıştır ! İsimlerini tek, tek saymakla bitiremeyeceğim binlerce, milyonlarca genç, bu kapıdan geçerek hayata atılmışlardır, dünyaya dağılmışlardır !
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder