Datça pazarı - Temmuz 2011

Semt pazarlarını sever misiniz? Semt pazarları canlıdır; hareketlidir; renklidir; bereketlidir. Her pazarın kendine özgü kokuları, konukları vardır. Esnaf, günlerini pazarlara göre planlar; müşteriler, listelerini önceden hazırlar.

Pazarlar, birer bayram yeridir.

Hele yöresel pazarlar? Onların keyfi çok başkadır. Hiç bilmediğiniz tadlarla karşılaşıverirsiniz. Ayrılırken, gönlünüzün bir parçası orada kalır.

Gelin, bugün sizlerle birlikte Datça pazarını gezelim. Bir ucundan başlayalım.

Günlerden cumartesi. Esnaf, daha cuma akşamından geldi; yerleşti; tezgahını düzenledi. Bizleri bekliyor.

Pazarda bizi ilk önce yöresel ürünlerle dolu bir tezgah karşılıyor. Her etiketin üzerinde Datça var: "Datça Çam Balı", "Datça Ak Badem", "Datça Çiçek Balı", ...

Daha ikinci adımımızı atmadan, rengarenk bir tezgah yolumuzu kesiyor: Baharatçılar! Haşhaş mı istersiniz, kabuk tarçın mı istersiniz, safran mı istersiniz... hepsi var.

Ya o sabunlar? Zeytinyağlı sabunlar, hoş kokulu sabunlar, renkli sabunlar!. Nazar boncukları da cabası.

Banyo deyince, topukları da düşünmek gerekiyor. Topuk taşları boy, boy. Doğadan özenle toplanmış, pazarda yerlerini almış.

Şimdi, şifalı otlara geldik. Ada çayının hası burada. Her derde deva kuru otlar demet, demet.

İsterseniz, ada çayının tazesi de var. Bir tutam ada çayını sıcak su dolu bir çay bardağına atıyorsunuz, bir dilim limon kesiyorsunuz.... Şeker mi? İsterseniz koyabilirsiniz ama, doğal kalması daha iyi.

Altın çiçek. Bu ismi, rengi nedeniyle almış. Çay gibi içiliyor. Yararları saymakla bitmez.

Narpuz! Çocukluğumun narpuzu ile, nihayet yıllar sonra yeniden buluşuyoruz. Çok fazla yemek yiyip, midemiz bozulduğunda, yengemiz, amcamız bize hemen, narpuz suyu içirirlerdi. Çok keskin bir kokusu vardı. İçmesi zordu. Buna karşın içer içmez, mide sıkıntımız, şıp diye geçerdi. Derin, derin kokluyorum, çocukluğumun güzel günlerini arıyorum.

Siz, taze ot sevenlerdenseniz; onlar da sizi bekliyor. Fesleğen; hangi salataya girerse girsin, hemen ona bir kişilik kazandırıveriyor.

Datça, bir badem cenneti. Datça'ya gelip de badem yememek olmaz. Taze bademin, yarım kilosu 12,5 lira. Dileyen kabuklu olarak da alabilir.

Her zaman sözü edilen "kabak çiçeği".

Zeytinyağlı dolması pek güzel oluyor. Narindir. Özenle aş edilmeli.

Altın çilek, özel şeffaf kaplarında satılıyor. Yalnız, Altın Çilek almak için bile Datça pazarına gelenler oluyormuş.

Fatma Bacı ile bir süredir dostuz. Aynı tezgahı paylaştığı Mehmet ağayı soruyoruz. Okkalı bir söz söylüyor. Burada yazamıyoruz. Mehmet ağa, bugün gelmemiş.

Güneyin bamyası bir başka. Boyları oldukça büyük. Pişirilirken, ikiye, üçe bölünüyor. Boyuna bakıp, kart olduklarını düşünmeyin. Çok lezzetli oluyorlar.

Börülce, bu bölgenin olmazsa olmazı. Daha çok salata olarak yeniyor. Haşlıyorsunuz. Üzerine zeyinyağ, limon. Bir de sarmısak.

Patlıcanların rengi o kadar hoş ki! Bir özelliklerinin olup, olmadıklarını soruyoruz. "Yooooo" diyorlar.

Bu fotoğrafa bir isim koymak gerekirse, "Patlıcanların dansı" derdim. Alacası, moru, toparlağı, uzunu, kısası ....

Hiç de "kabak çiçeği" almaya gerek yokmuş. Datça'da kabaklar zaten çiçekleriyle satılıyor. Seçmesi sizden. En küçüklerinden alıyoruz.

İşte, ben buna tarla domatesi derim. Zaten etikette de öyle yazıyor. Fiyatı 1 lira. Derin, derin kokluyorum. İçime sindiriyorum. Üç öğün sofrada yer alıyor.

Semiz otu, daha yeni toplanmış. Yemyeşil. Taptaze. Diri, diri. İnsanın hemen oracıkta ısırıp yiyeceği geliyor.

Datça'da pazar, inanılmaz ucuz. Nerede olursak, olalım, her cumartesi Datça'ya mı gelmeli acaba? Ne dersiniz?

Kızlan köyünden Mustafa İlhan dayının tezgahında, maydanoz benzeri bir ürün görüyoruz: taze kişniş ya da bilimsel adıyla Koriender (fransızcası Coriandre).

Uzak doğu yemeklerini sevenler, bu şekli hariç, maydanozla tad yönünden kesinlikle ilgisi olmayan bitkiyi, balık yemeklerine ve çorbalarına koyarak güzel tadlar elde edebilirler....Hatta, yemek piştikten sonra, kıyılıp üstüne serpilince (fazla koymamak şartıyla) seveceğiniz bir koku getirir....Bir arkadaşım köftesine koyduğunu, ve harika bir tadı olduğunu söyledi...

Bu otun iki ismi birden var: "Kara kuru" ya da "deniz kerevizi". Dip kısımlarındaki sert kısımları atıp, olduğu gibi haşlıyorsunuz. Sonra, ister, üzerine zeytinyağı ve limon dökün, ister, sarmısaklı yoğurt dökün. Yaz turşusu da yapılabiliyor: haşladıktan sonra, sirke ve sarmısak eklerseniz, işte size yaz turşusu. Lokantaların önemli mezelerinden.

Zatinur bacı, en güzel "acur"un kendi tezgahında olduğunu söylüyor. Hiç onu kırar mıyız? Hemen birkaç tane alıyoruz. Seviniyor.

Burada kavun çok bereketli. Bazı tezgahlarda tanesi 1 lira, bazı tezgahlarda kilosu. İçleri de bal gibi tatlı.

Datça'da "meyve rejimi" yapmak, çok yararlı ve kolay. Her türlü meyve, taptaze. Marketlerden, kutu içinde meyve suyu almaya hiç mi hiç gerek yok.

Aaaaa! İncir mevsimi gelmiş. Biz incir, Ağustos'ta olur sanıyorduk. Temmuz'un yarısı olmadan, incir, tezgahlarda boy göstermeye başlamış.

Bu "pomelo" imiş. Tezgahtarın sözünü esas alıyoruz. Boyu, şeftali kadar. Kabuğu soyulup yeniyormuş. Kavun tadında. Denemek üzere biraz alıyoruz.

Kardinal üzümü. Köklerinin yeşil oluşu, yeni toplandıklarının kanıtı. Tanelerinin değişik boylarda oluşu ise, organik olduğunun belgesi.

Erik. Gel de yeme! Yanyana olduklarında sanki tablo oluşturuyorlar.

İster ondan, ister bundan, en iyisi her ikisinden! Lezzet ve vitamin depoları.

İşte, en büyük aşkım: Muğla zeytini. Etli mi etli; lezzetli mi lezzetli. Zeytinyağ içinde saklayıp, biraz da limon dilimi eklerseniz ..... yutkunmaktan devam edemiyorum.

Çökelek peyniri iki türlü oluyor: tuzlu ve taze. Tuzlusu, uzun süre saklanabiliyor. Tazesini hemen tüketmek gerekiyor. Çözüm ise çok kolay; her ikisinden eşit miktarda alıp, karıştırırsanız, tam sofralık oluyor. Kahvaltıya çıkarmadan önce, mutlaka yöresel zeytinyağ eklenmeli.

Sebze pazarında ayrıldıktan sonra, biraz da giysi pazarına göz atıyoruz.

Bu tezgahı, bizi izleyen bayanlar için görüntülüyoruz.

Erkekleri de unutur muyuz hiç? Bu kemerlerden biri de onlara aramağan olsun.