Başlarken ...

Bugün sizi, geçmişte bir yolculuğa davet etmek istiyorum. İnanıyorum ki, sisler arkasındaki anılarınız canlanacak, çoktan unuttuğunuzu sandığınız günleriniz, yeniden gözlerinizin önüne gelecek.

Yolculuğa hazır mısınız ? Öyleyse hep birlikte başlayalım.

Ben ilk okulu Ortaköy'de yatılı okudum. Cumartesi günü, öğle saatlerinde çıkardık. Cumartesi akşamları, benim için bayram olurdu. Taş kömürü yaktığımız Şakir Zümre marka sobalı odamızda, küçük boy, lambalı bir Philips radyomuz vardı. Düğmesini çevirince, lambalarının ısınması biraz zaman alırdı. Saat 21.00'e doğru, Orhan Boran'ın sunduğu "15 günde bir" eğlence programı başlardı. O programın tadını hiç unutmam. İçinde yaşardık. İsmi üstünde, ne yazık ki, 15 günde bir yayınlanırdı. "Dünyaya açılan pencere" programının, jenerik müziğinin (Rodrigo'nun gitar konçertosu) benim klasik müziği sevmemde büyük rolü olduğunu sanıyorum.

O günlerde, Ses, Hayat, Radyonun sesi, Yelpaze dergileri, elimizden düşmezdi. Yapı ve Kredi Bankasının, ikramiye evlerinin reklamı, hep son sayfaları süslerdi. Akbaba dergisini, satır, satır yudumlardım. Annem ve babam, daha çok Akis gibi, ağırbaşlı, resimsiz, bol yazılı dergileri okurlardı. Orada, İsmet İnönü'nün, Celal Bayar'ın politikalarını izlerlerdi.

Şimdi anlatacaklarıma, gençlerin kesinlikle inanmayacağını biliyorum. Ben, ehliyetimi, 1968 yılının Ağustos ayında aldım. Delikanlıydım. Eğitim pisti, Etiler'de, şimdi Akmerkez’in bulunduğu yere yakındı. Çalıştığım otomobilin, ön camı iki parçalıydı, bombeli değildi. Ön koltuğu yekpareydi. Vitesi, direksiyondandı. 3 vitesliydi. Modeli Dodge diye aklımda kalmış. Yanılıyor olabilirim. Ara gaz vermeden, vites küçültülemezdi. Ders saati 25 liraydı. Ne güzel arabalardı onlar ! Bir maketi şimdi odamda duruyor. Bazen hayallere dalıp, gidiyorum.

Cağaloğlu'nda, şimdiki Gazeteciler Cemiyeti binasının bulunduğu köşeden düz ileri gidilen yoldaki "Çifte Saraylar Gazinosuna" gittiğimi hatırlıyorum. Orada Safiye Ayla'yı dinlemiş olmalıyım. Şarkıcılar, sabit mikrofonun önünde ayakta durur, ellerini ne yapacaklarını bilemediklerinden, beyaz bir mendil tutarlardı. Boğaz'da Beyaz Park diye anılan lokantadan Celal İnce'nin tangoları yankılanırdı. Daha sonraları, Yenikapı Gar Gazinosunda, Yıldırım Gürses’i dinlerken, "O son mektup" şarkısını ezberlemiştik.

Pazartesi sabahları, bir haftalığına okula giderken, babam, cebime muhakkak, (bugünkü tea light mumları büyüklüğündeki) teneke kutu içindeki Krem Pertev’i verirdi. Okulda, ellerimiz çatladıkça, sürmemizi tembih ederdi. Ceplerimizdeki krem pertev kutularının içine, daha ilk günden, kum dolardı. Bazen de yumuşak teneke kutusu ezilir,içindekiler, giysilerimize bulaşırdı.

Sizi bilemem ama bize, ilk okulda, sabah kahvaltısında, Amerikan yardımı olduğu söylenen, rengi turuncuya çalan bir peynir (gravyere benzerdi ama, kesinlikle değildi) ve süt tozundan yapılma süt verilirdi. Taburelere otururduk. O taburelerin başka bir görevi daha vardı. Doğum günü gelen arkadaşların babaları, geleneklere göre, bir makara sinema filmi getirip, okul yönetimine teslim eder, okul yönetimi de, akşam yemeğinden sonra, yemekhaneden ayrılmamamızı isterdi. Hemen, film seyredeceğimizi anlardık. Yemekten sonra, herkes, taburesini, tepesindeki delikten tutarak, eline alır, tek sıra halinde, orta kattaki, büyük salona dizilirdi. Film siyah beyaz olurdu. Sesi, gider, gelirdi ya da boğuk olurdu. Genellikle Tarzan filmleri oynardı. Filmin ortasında, ışıklar yanar, doğum günü olan arkadaşımızın ismi anons edilir, arkadaşımız, taburenin üzerinde ayağa kalkar, hepimiz onu alkışlardık.

İlk okul yıIlarında, Cağaloğlu'nda otururduk. Pazartesi günleri, okula Divanyolu'ndan bindiğimiz tramvayla giderdik. Tramvayda, tam 5 kuruş, öğrenci 3 kuruştu. Ortası delik, sarı 2½ kuruşlar da tedavüldeydi. Ben, öğrenci olduğum halde, 5 kuruş verdiğimde, para üzeri 2 kuruşu alamazdım. Biletçi, bozuk parasının olmadığını söylerdi. Gelecek sefer ise, 2½ kuruş verdiğimde, paranın eksik olduğunu söyleyip kabul etmezdi. Biletçinin kahverengi deriden bir çantası olurdu. Elinde de tahta bir kutunun içinde, dizi, dizi biletler dururdu. Bileti yırtmak için elindeki, arkası lastik sarılı kalın bir kalemi kullanırdı. Biletlerin üzerinde, tramvay duraklarının haritası vardı. 4 cü ve 5 ci sınıflarda artık "büyük" olmuştuk. Cumartesi öğlenleri, bizi almaya gelmezlerdi. Okulumuzun tam karşısında, tramvay durağı olmasına rağmen, Ortaköy'e kadar yürürdük. Orası, tramvayın ilk kalkış durağıydı. Beyazıt'tan Ortaköy'e gelen tramvay, orada sokakların arasında, yuvarlak bir daire çizerdi. Bindiğimizde, genellikle koltukların sırtı ters tarafa dönük olurdu. Hemen, bütün koltukların sırtını, yüzümüz gidiş istikametine bakacak şekilde çeviridik. Vatman'ın arkasındaki bölümün türkuaz mavisi, hep gözümü alırdı. Çok, çok güzel bir renkti.

Cumartesi yapılacak işlerin sırası belliydi. Aç isek, önce yemek yenecek, sonra camaşırlar değişecekti. Yemekte Fertek gazozu içerdik. Annemin, yuvarlak bir kazanı olan Hoover çamaşır makinası vardı. Dikine duran bir pervane, çok gürültülü bir şekilde, "langadak, lungadak" diye ses çıkararak, sağa, sola dönerdi. Su ısıtma tertibatı falan yoktu. Mutfakta, gaz ile çalışan ocağın üzerinde, tenekelerle su ısıtılır, çamaşır makinasının kazanına boşaltılırdı. O zamanlar, doğal gaz yoktu, ama, sahil yolunda, Topkapı'ya doğru bir yerlerde depo edilen gaz, borularla mutfağa gelirdi. Çamaşırın suyunu, makinanın üzerindeki elektrikle çalışan iki lastik merdanenin arasından geçirerek süzerdik. Bu işlem, benim pek hoşuma giderdi. Merdanenin kulağını sağa çevirince, çamaşırı çeker; sola çevirince, takılan çamaşırı geri iterdi. Suyu ise, uzun bir hortumla, banyoya boşalırdı.

Herhalde, bu fotoğrafı görünce, Can Kıraç ağabeyimin gözleri yaşaracaktır. Ben, ilk çıkan Murat 124'lerden birine binme şerefine eriştim. O zamanlar, bir taraftan, Beyazıt'taki İstanbul Üniversitesinde okuyor, bir taraftan da, part-time olarak, Cağaloğlu’ndaki Web Ofset tesislerinde çalışıyordum. Patronumuz Haldun Simavi'ydi. Ya Haldun bey, ilk çıkan Murat'lardan birini almış, ya da ilk çıkan Murat'lardan biri Haldun beye armağan edilmişti. Orasını ayrıntılı olarak bilmiyorum. Bir gün Haldun bey beni yanına çağırdı. Beşiktaş'ta plaka ve ruhsat işlerini yapacak olan şoföre eşlik etmemi söyledi. Direksiyona şoför oturdu. Ben de yanındaydım. O gün, yerli bir otomobile binmiş olmaktan o kadar gurur duydum ki ! Murat 124, bana saraylar gibi geldi. Hiç abartmıyorum. Ön cam, alabildiğine geniş, panaromik bir görünümde. Her şey gıcır, gıcır. Motor sessiz. Beşiktaş'a kadar, yola neredeyse hiç bakmadım, hep arabayı inceledim. Çok ama, çok gurur duymuştum.

1968 yılında, ehliyetimi aldıktan sonra, bir gün annem beni yanına çağırdı. "Oğlum" dedi, "Bu ehliyet boş mu duracak, git bir otomobil al" ! Dünyalar benim oldu. Hemen fırladım. Çok açık söylüyorum, otomobili nereden alacağımı bilmiyordum. O zaman Bakırköy'e taşınmıştık. Fatih'te bir Arçelik satıcısının dükkanına girdim. "Anadol almak istiyorum" dedim. Adam, bir müddet, yüzüme garip, garip baktı. "Olur, dedi, bir çorba da biz içeriz". Bunun ne demek olduğunu çok sonraları anladım. Alacağı komisyondan bahsediyormuş. Biraz kaparo aldı. Epey bir müddet bekledik. Gelen, giden olmadı. Sonra, Mecidiyeköy'de "Motorlu Ticaret AŞ" ana bayii olduğunu öğrendim. Arçelik bayiinden paramı geri alıp, Motorlu Ticaret AŞ'ye paramın tamamını yatırdım. Tam tamına 26.000 lira. Bir ay kadar sonra, açık mavi renkli, tek kapılı, yerden vitesli, nikelajlı vites kollu, cam yıkama su pompası yerde, sol ayağımın altında basmalı, küllüğü, parmakla bir yanından bastırınca, rotasyon olarak dönmeli, 1300 motor, sülün gibi Anadol'um geldi. O benim ilk aşkımdı. Her pazar, radyatörünün arasındaki ölü böcekleri, lastiklerinin arasındaki küçük taşları temizlerdim. Eldiven gözünde de, sarı karton kutulu, filtresiz Yeni Harman sigarasını mutlaka bulundururdum. Ben sigara içmezdim ama, arabaya kız arkadaşlarım binebilirdi. Sonradan Kent sigarası bulundurmaya başladım.

 

1971'de askere gittim. İlk izine geldiğimde, annem "Oğlum, otoparkta bir araba var. Git bak bakalım, beğenecek misin ?" dedi. Hava kararmak üzereydi. Hemen, anahtarları alıp, bahçedeki otoparka gittim. Bembeyaz, kuğular gibi bir Renault 12 TL orada duruyordu. Kapısını nazikçe açtım, anahtarı kontağa taktım, çevirdim .... Adeta bir uçağın pilot kabinindeydim. Her tarafta, binlerce küçük ışık yandı ! Renk, renk ! Kilometre saatinde, yüzlerce, küçük işaret (piktogram) ! Hiç birinin anlamını bilmiyorum. Sağa, sola bir göz attım. Ön koltuk, yekpare değil, iki ayrı koltuk. Ortalarında, sağ kolumu dayayabileceğim, deri bir dirseklik var. İndirip, kaldırabiliyorum. El freni sol tarafta, çekip, kıvırınca, kuruluyor, tekrar çevirince boşalıyor. O gece O'nu kullanmadım ama, bütün gece rüyamda onunla dolaştım ............